UGent-geologe bestudeert in Japan aardbevingsmechanismes

Posted on 26, November 2012 by | This entry was posted in Belgium, Education, Science. Bookmark the permalink.

26-11-2012 — /europawire.eu/ — Een uitgebreid team van wetenschappers uit alle hoeken van de wereld doet momenteel in Japan onderzoek naar de mechanismes achter aardbevingen. Daarvoor boren ze diep in de aardkorst, onder de zeebodem. UGent-geologe Katrien Heirman maakt vanaf 25 november deel uit van het team dat ter plaatse aan de slag is.

Boren voor beter inzicht

De meerderheid van de breuken die grote aardbevingen veroorzaken zitten diep onder water. De meeste informatie die men vergaart over aardbevingen is daardoor indirect, o.a. door middel van seismologische informatie. Dankzij het Nankai Trough Seismogenic Zone Experiment (NanTroSEIZE) kunnen wetenschappers nu zien wat er echt gebeurt in en rond zo’n breuk. Dit project maakt deel uit van het Integrated Ocean Deep Drilling Program (IODP), een internationaal marien onderzoeksprogramma.

Op 1 oktober 2012 startte de derde fase van het project. Eén van de vele reeds gemaakte boorgaten door de subductiezone zal verder verdiept worden tot op zo’n 3600 meter onder de zeebodem in een ca. 2000 meter diepe oceaan. Dit is een wereldrecord,nooit eerder waren gesteentemonsters van zulke grote diepte binnen handbereik.

Het unieke aan het NanTroSEIZE project is dat niet alleen gesteentemonsters bestudeerd zullen worden die door middel van de diepe boring naar boven worden gehaald. Ook worden er in de boorgaten en op de zeebodem verschillende sensoren en andere instrumenten geplaatst om data te verzamelen over een periode van verschillende jaren. Het ultieme doel is om de opbouw van spanning in het gesteente te kunnen opvolgen en een aardbeving in wording te kunnen observeren.

Internationaal project met Gentse medewerking

De Gentse deelneemster in dit team van wetenschappers is Katrien Heirman. Zij is geologe en verbonden aan het Renard Centre of Marine Geology (vakgroep Geologie en Bodemkunde,  UGent). Haar opdracht is om samen met de andere wetenschappers aan boord de samenstelling van de boormonsters te bepalen. Zij maakt deel uit van het tweede team en vervangt vanaf 25 november de groep wetenschappers die op 1 oktober aan boord gingen.

Om haar ervaringen te kunnen delen met de buitenwereld zal Katrien een blog bijhouden aan boord van het Japanse boorschip Chikyu (http://drillbits.drupalgardens.com/). Ze zal  schrijven over het onderzoek dat verricht wordt, over haar werk en ook over het leven aan boord van het schip.

NanTroSEIZE

De Nankai Trog is een oceanisch bekken ten zuidwesten van de Japanse kust en één van de meest actieve aardbevingsgebieden op deze planeet. Dit bekken maakt deel uit van een subductiezone. Dat is een gebied waar twee tektonische platen in contact staan, in dit geval de Filipijnse plaat die onder de Euro-Aziatische plaat duikt. Dit onderduikingsproces kent meestal geen vloeiend verloop, maar eentje van horten en stoten. Gedurende jaren duwen de platen tegen elkaar en is er amper beweging. Er bouwt zich een enorme spanning op tussen de twee platen. Plots is deze spanning te groot en schuift de ene plaat onder de andere. De spanning komt vrij onder de vorm van een aardbeving. De laatste dramatische aardbevingen in de Nankai-regio vonden plaats in 1944 en 1946. Beide gingen gepaard met destructieve tsunami’s en door het natuurgeweld kwamen tijdens beide gebeurtenissen ongeveer 1300 mensen om. Elke 90 tot 210 jaar kunnen de inwoners van dit gebied een aardbeving van een Magnitude 8 of meer verwachten.

Het NanTroSEIZE project startte in 2007 en is het eerste wetenschappelijk project dat onderzoekers in staat stelt de processen in een subductiezone in situ te bestuderen. Hierdoor krijgt de wetenschap een unieke kijk op de mechanismes in werking rondom het contact tussen tektonische platen in een subductiesysteem en hoe deze leiden tot een aardbeving en een daarmee eventueel geassocieerde tsunami. Om dit geologische fenomeen in de diepte te kunnen bestuderen maken de wetenschappers gebruik van een uniek onderzoeksschip, de Chikyu. Dit gigantische Japanse boorschip dat speciaal voor wetenschappelijke doeleinden werd gebouwd, is uniek in de wereld. Dit boorschip is het enige onderzoeksschip dat in staat is de aarde tot op 7000 m diepte te bemonsteren.

Lange tijd waren aardbevingen een groot mysterie en voor hun oorsprong werden dan ook mythologische verklaringen ingeroepen. Nu weten we dat het niet de goden zijn, maar wel de elastische reactie van tektonische platen op geologische fenomenen die de aarde doet beven. Hoe dan ook, wanneer de aarde beweegt is elk mens even hulpeloos ten opzichte van deze natuurkracht. De desastreuse gevolgen van zware aardbevingen staan ondertussen in ons geheugen gegrift na de aardbevingen en de daaruit voortkomende tsunami’s van 2011 in Japan, 2010 in Chili en 2004 in Sumatra. Eén ding blijft ongewijzigd, telkens wanneer een grote aardbeving plaatsvindt, vooral als die mensenlevens kost, dan komt steeds opnieuw de vraag wanneer we in staat zullen zijn bevingen te voorspellen. Wetenschappers hebben daar nog geen antwoord op, en daarom dient het fenomeen verder onderzocht te worden.

###

Info

Prof. Marc De Batist
Renard Centre of Marine Geology – Vakgroep Geologie en Bodemkunde
Tel. 09 264 45 87
Marc.DeBatist@UGent.be

Meer info over het onderzoeksproject:

Website Center for Deep Earth Exploration
Publicaties

Follow EuropaWire on Google News
EDITOR'S PICK:

Comments are closed.